İlk Çağ Uygarlıkları

Subject: İlk Çağ Uygarlıkları Tue Jun 02, 2009 5:06 am

KONU : İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI
ALT KONU BAŞLIKLARI

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI
MISIR KÜLTÜRÜ
FENİKE KÜLTÜRÜ
İBRANİ KÜLTÜRÜ
İRAN UYGARLIĞI
HİNT MEDENİYETİ
ÇİN MEDENİYETİ

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI
1. Dicle ile Fırat nehirleri arasında kalan bölgeye Mezopotamya denir.
2. Bu iki nehrin doğduğu bölgeye Yukarı Mezopotamya, nehirlerin denize döküldüğü yere ise Aşağı Mezopotamya denir.

Mezopotamya’da Kurulmuş Olan Kültürler
A) Sümerler

1. Asya kökenli olan Sümerler tarafından Aşağı Mezopotamya bölgesinde oluşturuldu.
2. Mezopotamya’da meydana getirilen ilk kültürel oluşumdur.
3. Sümerler site adı verilen ilk kent devletlerini kurdular.
4. İlk yazıyı bulup kullandılar (MÖ 3500).
5. İnsanlığın ilk yazılı yasalarını düzenlediler. (Urgakina Yasaları)
6. Ay yılı esasına dayalı ilk takvimi düzenlediler.
7. İstila ve savaş tehlikesi yüzünden orduya önem verdiler.
8. Tarıma dayalı bir ekonomi oluşturdular.
9. Buraları buldular.

B )Akadlar

1. Tarihin bilinen ilk imparatorluğunu kurdular.
2. Sümer kültürünü benimsediler.
3. İlk düzenli ordu sistemini oluşturdular.

C) Elamlar

1. Sümerler gibi Asya kökenli bir kavimdir.
2. Başlangıçta siteler şeklindeyken sonradan, krallık haline geldiler.

D) Babilliler

1. Kurdukları ilk krallığın Hititler tarafından yıkılmasından bir süre sonra, II.Babil Krallığını kurdular.
2. Ülkelerini merkezi ve mutlak monarşi ile yönettiler.
3. Bilinen ilk anayasayı hazırladılar (Hammurabi Kanunları).
4. Asma bahçeleri ve Mezopotamya’nın en yüksek Zigguratı olan Babil Kule'sini yaptılar.

E) Asurlular

1. Samiler ile Sümerlerin karışımı olan Asurlular tarafından Yukarı Mezopotam-ya’da kuruldu.
2. Başkentleri Ninova olup merkezi ve mutlak monarşiye dayanan bir yönetim kurdular. Zamanla İran, Mısır ve Kıbrıs’ ı da aldılar.
3. Mezopotamya’nın en sert hukuk kurallarını hazırlayıp uyguladılar.
4. Çok tanrılı bir din anlayışına sahiptiler.
5. Kral Yolu aracılığı ile Anadolu ve Mezopotamya arasında kara ticareti yaptılar.
6. Kral Yolu ile yaptıkları ticaret nedeniyle, Mezopotamya’ya ait olan çivi yazısını Anadolu’ya getirdiler (Kaniş-Kültepe kalıntıları)

Not:
1. Mezopotamya kültürlerinde halk sınıflara ayrılmıştır ve kölelik vardır.
2. Mezopotamya’da kralın yanında danışma meclisleri de bulunur.
3. Mezopotamya da ki bazı kültürlerin şehir devletleri şeklinde yaşamasının temel sebebi, siteler arasındaki askeri, siyasi ve ekonomik rekabettir.
4. Tüm Mezopotamya kültürlerinde çok tanrılı bir sistem vardır.
5. Bu dinlerin tapınaklarına Ziggurat denir.
6. Din sosyal, siyasal ve ekonomik yapının üzerindedir.
7. Bölgede taş olmadığı için yapılarda kerpiç kullandılar, bu yüzden günümüze büyük boyutlarda yapılar kalmadı.

MISIR KÜLTÜRÜ

1. Nil Nehri çevresinde kurulmuş ve gelişmîş bir uygarlıktır.
2. Doğal engellere sahip olan Mısır, istilaya uğradığı için diğer kültürlerden fazla etkilenmedi.
3. Başlangıçta Nom adı verilen şehir devletlerinin hakim olduğu Mısır’da, daha sonra merkezi krallık kuruldu.
4. Ülke, tanrı kabul edilen firavunlar tarafından yönetilirdi.
5. En büyüğü Ra olan çok tanrılı bir inanç sistemi hakimdi.
6. Ölümden sonra bedenin yeniden dirileceğine inanılan Mısır’da, bu inanca bağlı olarak mumyacılık gelişti.
7. Mumyacılık alanındaki ilerlemeye bağlı olarak tıp ve eczacılık gelişti.
8. Tanrı kabul edilen firavunlara, büyük mezarlar yapma düşüncesi piramitleri ve mimarideki gelişmeyi sağladı.
10. Nil Nehri’nin taşma zamanını tespit etmek isteyen Mısırlılar Güneş Yılı esasına dayalı takvimi geliştirdiler.
11. Nil Nehri'nin taşmasıyla bozulan tarla sınırlarını tespit etmek zorunluluğu geometrinin gelişmesine neden oldu.
12. Hiyeroglif denen resim yazısınıbulup kullandılar; bu yazı daha sonra Fenike Alfabesi’ne temel oluşturdu.
13. Halk sosyal açıdan sınıflara ayrılmış olup, en altta köleler vardı.
14. Güçlü bir orduya sahip olan Mısır, Hitit Krallığı ile tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmayı yaptı.(KADEŞ BARIŞI)

FENİKE KÜLTÜRÜ

1. Sami kökenli bir kavim tarafından Lübnan ve Suriye’nin Akdeniz kıyılarında oluşturuldu.
2. Siyasi birlik kuramayan Fenikeliler şehir devletleri şeklinde yaşadılar.
3. Bilinen ilk denizci millet olan Fenikeliler, Akdeniz’de kolonileri kurup deniz ticareti yaptılar.
4. Mısır'dan aldıkları yazıyı geliştirip bilinen ilk alfabeyi oluşturdular.
5. Bu alfabe İyon,Yunan, Helen ve Roma tarafından geliştirilip bu günkü Latin Alfabesi oluşturuldu.
6. İlk defa cam ve cam eşyayı ürettiler.
7. Yunan ve İyonlara karşı giriştikleri mücadelede yenilgiye uğrayıp kolonilerini kayıp ettiler.

İBRANİ KÜLTÜRÜ

1. Sami asıllı bir kavîm olup ilk devletlerini Filistin’de kurdular.
2. İlk çağın ilk tek Tanrı esasına dayalı dinine sahiptiler. (Musevilik)
3. Musevilik milli bir din haline getirildiği için Müslümanlık ve Hristiyanlık kadar yayılmadı.
4. İbraniler ilk kez Babil Krallığı daha sonrada Roma imparatorluğu tarafından ülkelerinden sürüldü.

İRAN UYGARLIĞI
A) Medler

1. Aslen Avrupa kökenli bir kavim olup, bölgede ilk kültürü oluşturdular.
2. Persler tarafından ortadan kaldırıldılar.

B ) Persler
1. Avrupa kökenli bir kavimdir
2. Ülke yönetimi merkezi ve mutlak monarşiye dayanıyordu.
3. Ülke toprakları Satraplık denen eyaletlere ayrılır ve başlarına merkezden bir vali gönderilirdi.
4. İlk divan teşkilatını kurdular.
5. Mezopotamya'dan aldıkları çivi yazısını kullandılar.
6. İlk posta ve istihbarat teşkilatını kurdular.
7. Mısır, Mezopotamya ve Anadolu kültürün-den etkilendiler.
8. Zerdüştlük (Mecusilik) denen bir dine inanıyorlardı.
9. Mezopotamya ve Mısır’ın tamamına Hindistan’ın bir kısmına hakim oldular.
10. Anadolu’yu egemenlik altına alıp İyon şehir devletlerini ele geçirmek istemeleri İskender’in Pers (İran) seferine çıkmasına neden oldu.
11. Bu sefer sonunda da Pers İmparatorluğu yıkıldı.

C) Sasaniler
İran’da kurulan üçüncü devlet olup Hz. Ömer zamanında sona erdirildi.

HİNT MEDENİYETİ
1. Zengin bir ülke olmasından dolayı sık sık istilaya uğradı.
2. Tarihinin hiç bir döneminde Hint halkı bir millet bilincine ulaşamadı.

Hindistan’da Millet Bilincinin Oluşmamasının Sebepleri.

1. Hindistan’ın sürekli olarak istilalara uğraması.
2. Kast sisteminin etkisi.
3. Coğrafi yapının etkisi.
4. Dil birliğinin oluşmaması.

Kast Sistemi

1. Hindistan'ı istila eden Ariler tarafından yönetimi kolaylaştırmak için oluşturuldu.
2. Sistem halkın mesleklere göre sınıflara ayrılması şeklindeydi.
3. Sınıflar arası geçişin yasak olduğu bu sistemde bulunan sınıflar şunlardı:

a) Brahmanlar: Din adamları

b) Kşatriyalar: Asker ve asiller

c) Vaysiyalar: Sanatçı, tüccar ve köylüler.

d) Südralar: İşçiler

e) Paryalar: Köleler

3. Hindistan’da yayılan birçok dini inanç bir arada görüldü. Bunlar:

a) Veda:
b) Brahmanizm: Veda Dini’nin bir devamı olup Kast sistemini savun-du.

c) Budizm : Kast sistemine karşı olan bu din Hindistan’da ortaya çıkmasına rağmen daha çok Japonya, Tibet ve Çin’de yayıldı.

4. Hindistan Baharat Yolunun başlangıcı ve merkezidir.
5. Şah Cihan’ın, hanımına yaptırdığı Tac Mahal bu uygarlığın önemli bir eseridir.

ÇİN UYGARLIĞI

1. Tonguz, Moğol ve Türk kültürlerinden etkilenerek oluştu.
2. Yönetimde imparatorluk anlayışı hakimdi.
3. Halk sosyal sınıflara ayrılmıştı.
4. Kendilerine özgü bir çivi yazısını kullandılar.
5. En önemli eserinden biri Türk akınlarını durdurmak için yaptırdıkları Çin Seddi’dir.
6. Barut, pusula,kağıt,matbaa ve îpek Çin Uygarlığına ait buluşlardır.
7. Maden olmadığı için porselen sanatının geliştiği Çin, demircilik ve savaş teknolojisini Türklerden öğrendi.
8. Çin'deki inanç sistemleri, ahlak felsefesi şeklinde doğmuş olup sonradan dine dönüşmüştür.

Önemlileri şunlardır:

Gök Tanrı Dini : Türklerden aldılar
Buda Dini : Hint kültürünün etkisi
Konfiçyüs : Bir ahlak felsefesi olarak doğdu; sonradan din haline getirildi
Leo-Çe (Taoizim) : Ahlak felsefesi olarak doğdu, kötülüğe kaşı iyiliği savunur.

Subject: Re: İlk Çağ Uygarlıkları Tue Jun 02, 2009 5:06 am

ANADOLUNUN BİR UYGARLIK MERKEZİ HALİNE GELMESİNİN NEDENLERİ :
1) Göç yolları üzerinde olması ve istilalara uğraması.
2) Önemli ticaret yolları üzerinde bulunması .
3) Yer altı ve yer üstü kaynaklarının yaşamaya elverişli olması .
4) Tarım yapılabilmesi.

ANADOLU UYGARLIĞININ GENEL ÖZELLİKLERİ:
1) Anadolu’da oluşan uygarlık kolektif özellik gösterir.
2) Anadolu’da ortaya çıkan inanç sistemleri politeist olup , din duygusu Mısır ve Mezopotamya’daki kadar güçlü değildir .
3) Anadolu’da yaşayan halklar devletlerini merkezi krallıklar şeklinde oluşturmuş olup sadece İyonlar birbirinden bağımsız şehir devletleri ( Polis ) şeklinde yaşadı.
4) Yönetim anlayışı mutlak monarşi olup, Hititler ’de kısmen meşruti monarşi, İyonlarda ise demokrasi uygulaması görülür.
5) Anadolu’da egemen olan mutlak monarşi Mezopotamya ve Mısır’da olduğu gibi despotik özellik göstermez , daha ılımlıdır .
6) Sınıf ayrımı ve kölelik vardır fakat ayrım Mezopotamya ve Mısırla kıyaslandığında daha ılımlıdır. Ayrıca Anadolu kültürleri kölelere de bazı haklar vermiştir.
7) Anadolu Uygarlığının oluşumunda Mezopotamya, İran, Yunan, Helen, Roma, Bizans ve Mısır uygarlıkları etkilidir.
8 ) Yazı kullanımı daha geç başladığı için Anadolu’da tarih dönemleri Mezopotamya ve Mısır’dan daha geç başladı.
9) Bilinen en eski yer leşim Yontma Taş Devrine kadar gider.

ANADOLU’DA KURULMUŞ OLAN KÜLTÜRLER:
İnsan yaşamına uygun olması, ticaret ve göç yolları üzerinde bulunması Anadolu topraklarında bir çok kültürün doğmasına neden oldu.

A) HATTİLER
1. Protohititler olup, Hititlerden önce Anadolu’ya egemen olup ilk siyasi birliği kurdular.
B ) HİTİTLER ( ETİLER) (MÖ 1800 -700) : Köken ve Anadolu’ya Geliş
1. Asya kökenli bir kavim olup Kafkaslar üzerinden Anadolu’ya gelip yerleştiler.
Kuruluş :
1. Kapadokya (Kızılırmak Yayı) bölgesine yerleşen Hititler, merkezi Hattuşaş (Boğazköy) olmak üzere bir devlet kurdular.
2. Bilinen ilk kralları Labarnaştır.

Siyasi Tarih :
1. On bir asır süren Hitit Tarihi üç bölüme ayrılır.
Eski Devlet – Siyasi birlik sağlandı.
Yeni Devlet – En güçlü dönemleri
Geç Hitit Şehir Devletleri – Parçalan-madan sonra kurulan şehir devletleri.
Devlet Biçimi :
1. Başlangıçta şehir devletleri şeklindeyken, sonradan krallık haline geldiler.
2. Yeni devletin yıkılışından sonra tekrar şehir devletleri olarak yönetildiler.
Yönetim Anlayışı :
1. Şehir devletlerinin birleşmesiyle oluşan Hitit Krallığı, önce federal bir yapıya sahipti . Her beyin kendi bölgesinde söz hakkı vardı.
2. Daha sonra beylerin yerine merkezden valiler atanarak federal yapıya son verilip merkezi bir yapı oluşturulmuştur .
3. Krallık monarşiyle yönetilmekle birlikte kral, sonsuz yetkilere sahip değildi. Faaliyetleri Pankuş denen soylular meclisi tarafından denetlenirdi. Bu yüzden Hitit devlet yönetimi kısmen de olsa meşruti özellik taşırdı.
Yönetimde Etkin Olan Kişi ve Kurumlar :

• Pankuş : Soylulardan oluşan bir meclisti. Gerektiğinde kralın karalarını dahi denetleme hakkın sahipti . Bu kurum İslam Öncesi Türk devlet yönetiminde etkili olan Kurultay’a benzetile bilir.
• Tavananna : Kralice olup en az kral kadar yetkiliydi.
• Kral : Başkomutan , başrahip ve devlet başkanıydı .

Din :
1. Çok tanrılı bir inanç sistemi hakimdi ( Bin Tanrılı İl ) .
2. İbadetten önce temizlik esastı.
3. Tanrılara hesap verme düşüncesi ile Anal denen yıllıkları hazırladılar, böylece tarih yazıcılığını başlattılar.
4. Kralların yaptıkları her şeyi yazdıkları bu belgeler tarafsız belge özelliğini de taşıyordu.
Yazı :
1. Kendilerine ait olan resim yazısı ile birlikte Asur’a ait olan çivi yazısını kullandılar.
Hukuk :
1. Özel mülkiyeti güvence altına aldılar.
2. Hükümdardan sonra yerine kimin geçeceğini belirleyen bir veraset yasası yaptılar.
3. Aile ve ceza hukukuna önem verip bilinen ilk medeni yasayı yaptılar .
4. Hitit Hukuku Mezopotamya yasalarına göre daha insancı olup cezalar fidye esaslıdır.

Ekonomi :
1. Temel geçim kaynağı tarım olup bölgedeki devletlere göre ticaretle daha az uğraştılar.
2. Özel mülkiyete önem verdiler.

Sosyal Yapı :
1. Halk sınıflara ayrılmıştı .
• Yönetenler.
• Köleler - Yasal bazı hakları vardı.

Ordu :
1. Sürekli ve ücretli orduları olup yaya ve atla çekilen savaş arabaları kullandılar.
Siyasi Tarih :
1) Suriye’yi almak için savaştıkları Mısırlılar ile tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmayı imzaladılar (Kadeş Antlaşması - MÖ 1285).
2) I. Babil Devletine son verip merkezlerini ele geçirdiler . Böylece de Anadolu ile Mezopotamya uygarlıklarının doğrudan ilişki kurmasını sağladılar.

Kültür Medeniyet Mimari :
1) Mimarisi dini ve anıtsal özellik taşır.
2) Hattilerden aldıkları motifli damga ve mühür geleneğini sürdürdüler. Şehirlerin altına savunma amaçlı < Potren > adı verilen geçitleri yaptılar.
3) Günümüze kalan en önemli eserleri İvriz ve Yazılı Kaya Kabartmalarıdır.

Yıkılış :
1. Hitit Devleti M.Ö. XII. Yüzyılda meydana gelen Ege göçleri sonunda yıkıldı.
2. Yerine kurulan Geç Hitit şehir devletleri ise Persler tarafından yıkıldı.

FRİGLER ( MÖ 750 - 600)
Kuruluş :
1. Boğazlar yolu ile Balkanlardan Anadolu’ya gelen Trak kökenli bir kavimdir.
2. Sakarya boylarına yerleşen Friglerin başkenti Gordion şehridir.
3. Bilinen ilk kralları Midastır.

Siyasi Yapı ve Yönetim Anlayışı :
1. Merkezi mutlak monarşi.

Din :
1. Hititlerin etkisinde çok tanrılı bir inanca sahiptiler.
2. En büyük tanrıları Kibele ( Ana Tanrıca) idi.
3. Baharı doğum sonbaharı ise ölüm kabul ederlerdi.
4. Ölülerini Timülüs denen mezarlara gömüyorlardı.

Ekonomi :
1. Ekonominin temeli tarımdı.
2. Anadolu toplumları içinde tarıma en fazla önem veren ve bu alanda gelişen toplumdu.
3. Tarımı korumak amacı ile sert hukuk kuralları uyguladılar ( Öküz öldürmenin ve saban kırmanın cezası ölümdü ).

Mimari :
1. Yapı malzemesi olarak taş ve ahşap kullandılar.
2. Şehirlerin etrafını surlarla çevirdiler.
3. Kaya mimarisinde ilerlediler
4. Megaron tipi evler yaptılar

Hukuk ve Sosyal Yapı :
1. Tarımı korumak için sert yasalar koydular
2. Sınıf ayrımı ve kölelik vardı.

Yazı :
1. Fenike alfabesini kullandılar.
Kültür :
1. Fibula denen süslerle kaplı çengelli iğneler yaptılar.
2. Tapates adı verilen kilimleri dokuyup sattılar.
3. Marangozculuk alanında ilerleyip geçme tekniği ile ahşap mobilya yaptılar.
4. Kültür oluşumunda Hitit ve Yunan kültürlerinin etkilerinde kaldılar.

Dikkat : Merkezi bir krallıkla yönetilen bu halkın ekonomisinin, dininin ve hukukunun temeli tarımdı.
Yıkılış :
1. Devlete Karadeniz’in kuzeyinden gelen Kimmerler son verdi.
2. Frig halkı daha sonra Lidaya egemenliğine girdi.

LİDYALILAR ( MÖ - 687 - 548)
Kuruluş :
1. Gediz ile Küçük Menderes nehirleri arasında kalan bölgede kuruldu
2. Başkentleri Sard ilk kralları Gigestir .

Siyasi Yapı ve Yönetim Anlayışı :
1. Ülke merkezi mutlak monarşiyle yönetili-yordu.
Siyasi Faaliyetler :
1. Kimmerlerle savaştılar
2. Kızılırmağa kadar ilerleyip Medlerle savaştılar ve Kızılırmak’ı sınır kabul ettiler.
3. Zamanla İyonları egemenlik altına aldılar.

Ordu :
1. ekonomik açıdan zenginleşen Lidyalılar askerlikle uğraşmadılar ve Lidyalılardan oluşan bir ordu kurmadılar.
2. Bunu yerine paralı askerlerden oluşan bir ordu kurdular bu da yıkılmalarına ortam hazırladı.

Ekonomi :
1. Efes ten başlayıp Asur’un başkenti Ninova'ya kadar uzanan Kral yolunu yaptılar.
2. Bu yolu kullanarak Anadolu ile Mezo-potamya arasında kara ticareti yaptılar.
3. Bu ticaret sayesinde hem zenginleştiler hem de doğu ile batı kültürlerinin birbirini tanımasını sağladılar.
4. Ticaretle uğraşmaları yüzünden ilk parayı buldular böylece de ticarette takas sistemine son verip çağdaş ticaretin ortaya çıkmasını sağladılar.
Din :
1. Fenike ve Yunalılardan etkilendiler.
2. Çok tanrılı bir inanca sahip olan Lidyalılar Yunan tanrılarına taptılar.
3. Ölülerini tümülüslere gömdüler.
Yazı :
1. Fenike alfabesini kullandılar.
Kültür :
1. Dokuma , madencilik ve dericilik alanında ilerlediler.
2. Krem ve parfüm taşımak için Lidyon denen kaplar yaptılar.
3. Kuyumculuk alanında ilerlediler.
Yıkılış :
1. Perslerin Adalar Denizine çıkmak isteği iki devletin arasını açtı.
2. Yapılan savaşta Lidyanın paralı ordusu yenildi ve devlet yıkıldı.

İYONLAR ( MÖ 1200 - 334)
Köken ve Kuruluş :
1. Dor istilasından dolayı Yunanistan’dan Anadolu’ya kaçan Akalar tarafından kuruldu.
2. Bu kültür İzmir ile Büyük Menderes arasındaki alanda gelişti.
Siyasi Yapı ve Yönetim :
1. Aralarındaki siyasi ve ekonomik rekabetten dolayı siyasi bir birlik oluşturamayan İyonlar, polis denen şehir devletleri şeklinde yaşadılar.
2. Bu şehir devletlerinin önemlileri şunlardı :

Subject: Re: İlk Çağ Uygarlıkları Tue Jun 02, 2009 5:06 am

• İzmir
• Efes
• Milet
• Foça
• Bergama

3. İyon şehir devletleri önce krallık, sonra oligarşi ve son safhada arsitokratik cumhuriyetler şeklinde yönetildi.
Siyasi Faaliyetleri :
1. Bir süre Lidaya egemenliğinde kaldılar.
2. Daha sonra Adalar Denizine çıkmak isteyen Perslerin saldırısına uğradılar .
3. Perslerin İyon şehirlerini istilası Pers savaşlarına neden oldu.
4. İyonlar üzerindeki Pers istilası İskender tarafından kaldırıldı.

Din :
1. Çok tanrılı olup İlk Çağın tamamı dikkate alındığında dinin en az etkili olduğu kültürlerden biridir .
2. İnanç bakımından Yunan kültüründen etkilenen İyonlar'da tanrılar insan şeklinde olup tek farkları ölümsüz olmalarıydı.
3) Çok tanrılı olan İyon inancında ölümden sonra yaşam düşüncesi yoktur ve din adamları siyasal yaşam üzerinde etkili değildi.
Yazı :
1. Fenike Alfabesini geliştirerek İyon Alfabesini oluşturdular.
2. Bu alfabe Latin Alfabesinin oluşumunda etkili oldu.
Ekonomi :
1. Bölgenin konumu ve Lidya’nın baskısı yüzünden kara ticareti yerine, deniz ticareti ile uğraştılar.
2. Ege ve Akdenizde koloniler kuran İyonlar bu kolonileri koruya bilmek için Fenike ile savaşıp kazandılar ( Kazanmalarının nedeni daha önce açıklandı ).
3. Deniz ticareti ile zenginleşen İyonlar doğu ve batı kültürlerinin birbirlerinden etkilenmelerinde sağladı.

Kültür ve Mimari :
1. İlk Çağ ’da Anadolu’da kurulan en gelişmiş kültürdür.
2. Siyasi açıdan Anadolu’ya bağlı olsa da kültürel açıdan Ege Medeniyetine daha yakındır.
3. Yunanistan’ı da etkileyen İyon kültürü, bir anlamda Avrupa Uygarlığı’nın da oluşumunda etkili oldu.
4. Taş binalar yapıp İyon tarzını geliştirdiler
5. Dünyanın Yedi Harikasından biri olan Artemis Tapınağı İyonlara aittir.
Sosyal Yapı :
1. Sosyal açıdan sınıf ayrımı olan İyonya’da sınıflar arasında çatışma yaşandı.
2. Sınıflar arası bu çatışma demokrasi ve hukukun gelişimini sağladı.
Bilim :
Aşağıdaki nedenler İyonya’da bilimin gelişmesini sağladı :

• Ön Asya’dan gelen ticaret yollarının bitiş noktasında olması .
• Ticaretle zenginleşmeleri.
• Kısmen de olsa demokrasi ile yönetil-meleri.
• Dinin baskıcı olmaması.
• Yaptıkları ticaret sayesinde diğer kültürlerden etkilenmeleri

Yukarıda tanımlanan nedenler İyonya ’da özgür düşüncenin doğmasına ve pozitif bilimlerin gelişmesine neden oldu .
Önemli Bilim Adamları :

• Tales -Matematik , astronomi - Güneş tutulmasını hesapladı.
• Pisegor - Matematik -
• Diyojen - Felsefe
• Hipokrat - Tıp

URARTULAR (M.Ö. IX Yüzyılın sonu - 600)
Köken ve Kuruluş :
1. Asya kökenli Huriler tarafından Van Gölü ve çevresinde kuruldu.
2. Merkezleri Tuşpa (Van) şehri olup ilk kralları Sarduridir .
Siyasi Yapı :
Merkezi mutlak monarşi ile yönetildi.
Din :
1. Ölümden sonra yaşama inanan Urartular ölen kişinin eşyalarını da mezara gömerlerdi.
2. Politeist inanç hakimdi.
3. En büyük tanrıları Haldi idi.
Yazı :
Asur çivi yazısını kullanandılar .
Mimari :
1. Şehir mimarisinde ilerleyip ızgara planlı şehirler yaptılar.
2. Şehirlere su getirmek için kanallar açtılar.
3. Saray mimarisinde çok sütunlu kabul salonu olan abadana yapımını başlattılar.
Ekonomi :
1. Tarım ve hayvancılıkta ileri gittiler .
2. Madencilik ve maden işleme alanında ilerlediler.
3. Yoğun miktarda köle emeği kullandılar.
4. Madenden mobilya ürettiler.
Günümüze Kalan Önemli Eserler
1. Harput Kalesi
2. Van Kalesi
3. Tilkitepe kalıntıları
4. Çavuştepe kalıntıları.
Yıkılış :
Devlete Medler son verdi.
EGE UYGARLIĞI

Genel Özellikleri :

1. Ege Denizi’ni çevreleyen kara ve bu denizin içinde tutunan adalarda meydana gelen bir
uygarlıktır.
2. Kolektif olup Ege uygarlığı deniz sayesinde bütünlük gösterir.
3. Oluşumunda Anadolu , Mezopotamya , Mısır uygarlığı etkili olmuştur.
Ege Uygarlığını Meydana Getiren Kültürler :
1. Girit
2. Miken
3. Yunan
4. Helen
5. İyon Kültürü siyasi açıdan Anadolu’ya kültürel açıdan Ege Uygarlığına bağlıdır .
GİRİT KÜLTÜRÜ
Köken ve Gelişim :
1. Girit ve Aka halkının ortak ürünüdür.
2. Bölgenin en eski uygarlığıdır.
3. Bölgede önce köy daha sonra şehir yerleşimi görülür.
Siyasi Yapı :
1. Mutlak Monarşi ile yönetilen şehir devletleri ( Polis) şeklinde idare edildiler.
2. Bu şehir devletlerinin başında Minos adı verilen krallar bulunurdu bu yüzden Girit Kültürüne Minos Kültürü de denir.
Din :
• Çok tanrılı olup en büyük tanrıları tanrıça Rea’ dır.
• Ahiret inancına sahip olan Girit halkı ölüyü eşyası ile birlikte gömerdi.
Yazı :
Kendi yazı sistemleri vardı.
Mimari :
1. Şehircilik ve çok katlı ev yapımında ilerlemişlerdi.
2. Günümüze kalan en önemli eserleri Kandiye’de bulunan Knossos Sarayıdır .
Ekonomi :
1. Balıkçılık , tarım ve ticaret.
2. Ticaret bu kültürün Mısır ve Ön Asya uygarlıklarından etkilenmesini sağlamıştır.
Askeri Yapı :
1. Ada dış saldırılara karşı çok güçlü bir donanma tarafından korunurdu.
2. Bu yüzdende adada bulunan şehirlerin etrafında sur yoktu.
Yıkılış :
1. Önce Aka daha sonra ise Dorların saldırısı yıkılmalarına neden oldu ( M.Ö. 1200 ).
MİKEN KÜLTÜRÜ :
Köken ve Kuruluş :
1. Avrupa kökenli bir kavim olan Akalar tarafından Paleponnes (Mora) Yarıma-dasının güneyinde kuruldu ( M.Ö. 1200 )
Siyasi Yapı ve Gelişim :
1. Mutlak monarşi ile idare edilen şehir devletleri ( Polis ) şeklinde yaşadılar.
2. Bu şehirlerden en önemlisi kültüre de ismini veren Miken Şehridir.
3. Zamanla Girit , Rodos, Sisam ve Kıbrıs’a kadar ilerlediler.
4. Boğazların egemenliği için Truva ile savaştılar, yapılan savaş Homeros’un İlyada Destanı’na konu olmuştur.
Din :
1. Girit Kültürünün etkisinde kaldılar.
2. Çok tanrılı bir inanca sahip olan bu kültür ölümden sonra yaşama inandı.
3. Bu yüzdende kralları için kuyu biçiminde anıt mezarlar yaptılar.
Diğer Özellikleri :
1. Grekçe’nin ( Yunan Dili ) temelini atan Miken halkı ticaretle uğraştı İtalya ve Suriye ile ticari ilişkiler kurdu.
2. Günümüze kalan en önemli eserleri harç kullanmadan yaptıkları Tins ve Miken şatolarıdır.
Yıkılış :
M.Ö. 1200 ‘de bölgeye gelen Dorlar Aka (Miken) egemenliğine son verip halkı köleleştirmiştir.
YUNAN KÜLTÜRÜ :
Kuruluş ve Köken :
Aka egemenliğine son veren Dor Halkı tarafından kurulmuştur ( M.Ö. 1200 ) .
Siyasi Yapı ve Gelişmeler :
1. Yerli halkı köleleştiren Dorlar Polis adı verilen şehir devletlerini kurdular.
2. Başlangıçta krallıkla yönetilen bu şehir devletleri daha sonra güçlenen asillerin yönetimi elegeçirmesi ile < Aristokratik Cumhuriyetle> yönetildiler.
3. Ticaretle zenginleşen orta sınıfın köylülerle birleşip soylulara karşı ayaklanması üzerine şehir devletlerinde özgür halk yönetime ortak oldu. Böylece demokrasi uygulan-maya başlandı.
4. Halkın seçtiği ve polisi yönetmekle görevli olan kişiye ( Arhon) denirdi.
5. Bununla birlikte aralarındaki ticari ve siyasi rekabet Yunan Şehir Devletlerinin birleşip tek bir devlet haline gelmelerini engelledi. ( Pers Savaşları sırasında geçici olarak birleştiler).
6. Bu şehir devletlerinin önemlileri şunlardı :

• Atina : Demokrasi
• Sparta : Oligarşi
Sosyal Yapı :
1. Halk sınıflara ayrılmış olup kölelik mevcuttu, bu sınıflar şunlardı :
• Aristokratlar ( Büyük toprak sahipleri).
• Tüccarlar
• Köylüler
• Köleler - Savaş esirleri ve borcunu ödeyemeyen kişiler .
2. Bu sınıflar arasında sürekli bir rekabet ve mücadele vardı.
3. Bu rekabet Eski Yunanda demokrasi ve hukukun gelişmesi için gerekli ortamı hazırladı.
4. Zira artan çatışmalar toplumu meydana getiren sınıfların birbirleriyle anlaşmasını zorunlu kıldı.
5. Bu çatışmaları ortadan kaldırmak ve toplumsal barışı yeniden düzenleyip polisi idare etmesi için denen yöneticiler seçildi.

Arhon denen bu yöneticilerin önemlileri ve faaliyetleri aşağıda verilmiştir. :
• Drakon :
1) İlk kanun koyucudur.
2) Koyduğu kanunlar şiddete esaslı olup soyluları koruyordu.

• Solon :
1) Borç yüzünden köleliği kaldırdı ve köylülerin tüm borçlarını sildi
2) Toprak reformu yapıp bir anayasa hazırladı.
3) Dört yüzler meclisini kurdu.
4) Yaptıklarıyla demokrasi yönünde önemli bir adım attı.
• Psistratos :
1) Yönetimi zorla aldı < Tiran >oldu.
2) Atina’nın güçlenmesini sağladı.
• Klistenes :
1) Demokrasiyi tam olarak kurmayı başardı.
2) Sınıf farklarını ortadan kaldırdı.
3) Halk Meclisine geniş yetkiler verip Beş Yüzler meclisini kurdu.

Subject: Re: İlk Çağ Uygarlıkları Tue Jun 02, 2009 5:06 am

Ekonomi :
• Aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı deniz ticaretine yönelip bir çok koloni kurdular
1) Topraklarının tarıma elverişli olmaması ve aşırı nüfus artışı.
2) Coğrafi şartlar.
3) Sanayi ve ticaretin gelişmesi
4) Hammadde ve Pazar ihtiyacının artması
5) Daha uygun yaşam yerleri arama isteği.
6) Bazı kişilerin macera isteği.
• Yukarıdaki nedenlerden dolayı başlayan koloni ticaretinde başarı sağlayan Yunanlılar ,kolonilerini yurt saymış, bu yüzdende Fenikelilerle yaptıkları koloni savaşlarını kazanmışlardır.
• Ticaret dışında ekilebilen topraklarda bağcılık ,zeytincilik yaptılar.
• Balıkçılıkta bir diğer geçim kaynağıydı.
Alfabe ve Dil :
1) Fenike alfabesini kullanıp geliştirdiler.
2) Daha sonra Roma’ya geçen bu alfabe Latin alfabesinin oluşumunda önemli bir adımdı.
3) Yunan Dili şairler aracılığı ile gelişti.
4) Edebiyata önem veren Yunanlılar bereket tanrısı Diyonizos adına yaptıkları şenlikler sayesinde tiyatronun gelişmesini sağladı.
Din :
1) Çok tanrılı olup tanrıların Atina’ da ki Olimpos Dağında yaşadıklarına inanırlardı.
2) Bu tanrıların en büyüğü Zeus olup insan şeklindeydiler.
3) Tek farkları ölümsüz olmalarıydı.
4) Yunan halkı dört yılda bir Zeus adına Olimpiyat Oyunları düzenlerdi.
5) Tüm Yunan şehirlerinin katıldığı bu yarışmalar aşağıdaki yararları sağlardı.
a) Yunan halkının kaynaşıp kültür birliği kurması.
b) Ticaret ve barışın gelişmesi.
6) Din etkili olmayıp gerektiğinde tanrılar eleştirilirdi.
Mimari ve Sanat :
1) Mermer ve taş bina yapımında çok ilerlediler.
2) Kendilerine ait bir mimari tarz geliştirdiler .
3) Özellikle tiyatro ve tapınak yapımında özgün eserler meydana getirdiler.
Bilim :
• Aşağıdaki nedenler Eski Yunan’da bilimin gelişmesine ortam hazırladı:
a) Laik devlet ve toplum yapısı.
b) Demokratik ortam.
c) Ekonomik güç
d) Ticaret sayesinde diğer toplumlarla temas kurulması.
• Bilim alanında meydana gelen gelişmeler :
a) İyon’ya da doğan felsefe Yunanistan’da gelişti (Sokrat, Eflatun, Aristo).
b) Tarihi bir bilim haline getirdiler (Heredot - M.Ö. V. Yüzyıl).
Dikkat : Yunan Kültürü bugünkü batı uygarlığının temel taşlarından biridir. Mısır Mezopotamya ve Ön Asya uygarlıklarından etkilenen Yunan Kültürü Roma, Helen ve İslam Uygarlıklarını etkilemiştir.
HELEN KÜLTÜRÜ :
Köken ve Gelişim :
1. Makedonya Kralı Büyük İskender’in Persler üzerine yaptığı Asya Seferi sonunda oluştu.
2. Bu sefer sonunda Anadolu, Mezopotamya, Mısır, İran ve Kuzey Hindistan topraklarını ele geçiren İskender, doğu ve batı kültürlerini sentezleyerek Hellen kültürünün oluşumunu sağladı.
3. Doğu ile Batının sentezi olan Hellen Kültürü Bizans tarafından benimsenip sürdürüldü.

Siyasi Yapı :
1. İskender’in ölümüne kadar mutlak monarşi ile yönetilen bir imparatorluktu.
2. İskender’in ölümü üzerine imparatorluk aşağıdaki şekilde parçalandı.
a) Mısır - Ptolemer Krallığı.
b) Mekedonya - Antigonitler Krallığı.
c) Tarkya - Batı Anadolu - Hindistan - Selevkoslar Krallığı .
Diğer Gelişmeler
Bu dönemde önem kazanan şehirler şunlardı :
a) İskenderiye - Mısır
b) Antakya - Anadolu :
c) Milet
d) Efes
e) Bergama : Krallık merkezi olduktan sonra önemi arttı , iki yüz bin kitap ihtiva kütüphanesi ve Asklepioan sağlık merkezi ile dünyanın önemli bir sağlık ve kültür merkezi haline geldi.
Bu kültürden günümüze kalan önemli eserler :
a) İskenderiye Feneri - İskenderiye - Rodos heykeli
b) Bergama - Zeus Sunağı.
Bilim
1) Bu kültür , pozitif ve deneysel bilimlerin gelişimini sağladı.
2) Arşimet , Erastostotenes ve Batlamyus bu kültür içinde yetişen bilim adamlarıdır.
Dikkat :
• Avrupa Uygarlığının temel taşlarındandır.
• İslam ve Roma uygarlığını etkilemiştir.
ROMA UYGARLIĞI ( M.Ö. 753 - M.S. 476 ) :
Köken ve Kuruluş :
1) Devlet Etrüks , Latin ve Galler halkının birleşmesiyle kuruldu.
Gelişim ve Siyasi Tarih :
1) Kuruculuğunu Romülüs adında bir kişinin yaptı devlet başlangıçta sadece Roma şehri ve çevresinden oluşuyordu.
2) M.Ö. III. Yüzyılda tüm İtalya’yı egemenlik altına alan Roma büyüdü
3) Toprağın verimli olması , önemli ticaret yollarının buradan geçmesi ce coğrafi konumu devletin büyümesini sağladı.
4) Mısır, Suriye ve Mezopotamya ve Batı Akdeniz’e hakim olan Roma imparatorluk haline geldi.
5) M.S. 375 Kavimler göçü ile büyük bir sarsıntıya uğrayan devlet , M.S. 395 yılında ikiye ayrıldı :
• Batı Roma ( 395 - 476 )
• Doğu Roma - Bizans ( 395 - 1453) .
Siyasi Yapı :
1) İlk dönem krallıkla ( monarşi ) yönetildi . Bunla birlikte kralın yanında iki meclis vardı.
• Senato – Asiller Meclisi
• Kurai – Halk Meclisi.
2) M.Ö.VI. Yüzyılda güçlenen asiller yönetimi kontrol altına alıp ülkeyi < Aristokratik Cumhuriyet> ile yönetmeye başlandı.
3) Bu dönemde ülke senatonun seçtiği konsül tarafından idare edildi.
4) M.Ö. 44 yılında imparatorluk ( monarşi ) yönetimine geçildi.
5) Krallıktan cumhuriyete geçen bu devlette kanun hakimiyeti esastı.
Sosyal Yapı ve Hukuk :
1) Sınıf ayrımı ve kölelik vardı , bu sınıflar şunlardı:
• Patriciler - Vatandaşlar - Her türlü sosyal ve siyasal hakka sahip
• Plepler - Halk - Avam - Siyasi ve sosyal hakları yok
• Yanaşmalar-
• Köleler - İlk Çağda en fazla köle kullanan toplum Romadır.
2) Sınıf ayrımı olmakla birlikte sınıfla arasında yoğun bir çatışma yaşanıyordu.
3) Yaşanan bu çatışma Roma’da hukuk ve demokrasinin gelişmesin sağladı.
4) Bu çatışma çağının en gelişmiş hukuku olan 12 Levha Kanunlarının yapılmasını sağladı. Bu yasalar modern hukukun temelidir.
Din :
1) Başlangıçta çok tanrılı olup Yunan dinine benziyordu.
2) M.S. 313 yılında Hristiyanlık serbest bırakıldı.
3) M.S. 381 Milano Fermanı ile Hristiyanlık Roma’nın resmi dini oldu ( ilk kez).
Kültür ve Medeniyet :
1) Her alanda Yunan ve Helen kültüründen etkilendiler.
2) Bu kültürleri batıya taşıdılar.
3) İslam kültürünün gelişiminde etkili oldular.
4) Roma rakamlarını bulup kullandılar.
5) Miladi Takvimi Geliştirdiler.
6) Latin Alfabesini oluşturdular.
7) Büyük yolar yapıp mekan birliği sağladılar, fakat kültür birliği sağlayamadılar.
Ordu :
1) Düzenli ve sürekli bir orduya sahiptiler.
2) Yabacı askerlerden oluşan Lejyon adlı birlikler ilk kez Roma tarafından oluşturuldu.
Roma’nın Anadolu’daki Egemenliği ve Sonuçları :
1) Roma egemenliğinde Anadolu bayındır bir ülke haline geldi.
2) İran savaşlarında kullanmak üzere yaptıkları yollar sayesinde Anadolu’da mekan birliği sağladılar.
3) Anadolu’daki kültürün köklü ve güçlü olması, Romalıların Anadolu’ya yerleş-memesi yüzünden Anadolu kültürü yaşamaya devam etti .
Anadolu’da Bulunan Roma Eserleri :
1) İstanbul - Valens Su Kemeri ( Bozdoğan Su Kemeri )
2) İstanbul - Çemberlitaş
3) Ankara - Ogüst Mabedi.
4) Ankara - Roma Hamamı.
5) Ankara / Elmadağı - Su yolu.
BİZANS KÜLTÜRÜ ( MS 395-1453)
1. Romanın ikiye ayrılması üzerine kuruldu.
2. Mutlak monarşi ile yönetilen bir imparatorluk olarak varlığını sürdürdü.
3. Değişik sülalelerin yönettiği devlet Helen Kültürünü benimsedi
4. Batı Romanın siyasi ve dini baskısından kurtulmak için ,Ortadoks mezhebini kurup İstanbul’un fethine kadar bu mezhebe liderlik yaptı.
Zayıflamasına rağmen uyguladığı denge politikaları ile varlığını tüm Ortaçağ boyunca sürdürdü.
6. Bizans ‘tan günümüze kalan önemli eserler şunlardır:
• İstanbul -
a ) Yerebatan ve Binbirdirek sarnıçları.
b) Aya Sofya, Kilisesi.
c) Aya İrini Kilisesi.
d) Hora Kilisesi ( Kariye Camii).
e) Sergios Kilisesi.
• Trabzon -
a) Sümela Manastırı

» Anadolu uygarlıkları ile ilgili bir sunu