İlk Türk-İslam Devletleri

Subject: İlk Türk-İslam Devletleri Tue Jun 02, 2009 5:04 am

İLK TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ

KARAHANLILAR: (840-1212)

Kurulduğu Yer: Orta Asya’da Tanrı dağlarının kuzey ve güneyinde kuruldu.
Kurucusu: Bilge Kül Kadir Han’dır.
Hükümdarları:Bilge Kül Kadir Han, Satuk Buğra Han, Yusuf Kadir Han

Özellikleri:

* Satuk Buğra Han zamanında İslamiyeti resmen kabul ettiler. Satuk Buğra Han “Abdülkerim” adını aldı.
* Samanoğulları ve Gaznelilerle savaşlar yaptılar.
* En parlak dönemleri Yusuf Kadir Han zamanıdır.

Not: Karahanlılar, ilk Müslüman Türk devletidir.

Yıkılış Sebepleri:

*Yusuf Kadir Han’ın ölmeden önce ülkesini çocukları arasında paylaştırması,
*Çıkan karışıklıklar ve taht kavgaları,
*Karahanlıların 1058’de Doğu ve Batı Karahanlılar olmak üzere ikiye ayrılmasıdır.
*Doğu Karahanlılar, Karahitaylar tarafından yıkıldı (1130).
*Batı Karahanlılar, Harzemşahlar tarafından 1212 de yıkıldı.
GAZNELİLER: (963-1178)

Kurulduğu Yer: Afganistan, Hindistan ve İran.
Kurucusu: Alp Tigin’dir.
Hükümdarları: Alp Tigin, Sultan Mahmut (Gazneli Mahmut), Sultan Mesut

Özellikleri:

* Devletin en parlak dönemi Gazneli Mahmut zamanıdır. Bu dönemde devlet en geniş sınırlara ulaştı ve imparatorluk haline geldi.
* Gazneli Mahmut Hindistan’a 17 sefer yaparak burada islamiyetin yayılmasını sağladı.
* Büveyhoğullarından Irak’ın kuzey taraflarını aldı. Böylece Ganj ırmağından Irak’a kadar ulaşan büyük bir devlet kurmuş oldu.
* Abbasi halifeliğini Şii Büveyh oğullarının baskısından kurtardı.
* Selçuklularla savaştı ve onları yenilgiye uğrattı.
* Sultan Mahmut’un ölümü üzerine yerine Sultan Mesut geçti.
* Sultan Mesut da Hindistan’a seferler yaptı. Selçuklularla yaptığı Dandanakan Savaşında yenildi (1040).

Yıkılış Sebepleri:

*Selçuklularla yapılan Dandanakan Savaşından sonra devletin zayıflamaya başlaması.
*Ülkede iç karışıklıkların çıkması.
*Gazne Devleti, 1187 yılında Gurlular (Afgan Yerlileri) tarafından yıkıldı.

TOLUNOĞULLARI: (868-905)

Kurulduğu Yer: Mısır.
Kurucusu: Tolunoğlu Ahmet.

Not: Mısır’da kurulan ilk Türk devletidir.

Özellikleri:
* Mısır’da Türk kültürü yayıldı ve Mısır, Tolunoğulları tarafından imar edilerek zenginleştirildi.
* Suriye alındı.
Yıkılışı:

Tolunoğlu Ahmet’in ölümünden sonra oğulları zamanında iç karışıklıklar çıktı. Bu durumdan yararlanan Abbasiler, Tolunoğullarına son verdiler (905).

İHŞİTLER (AKŞİTLER): (935-969)

Kurulduğu Yer: Mısır.
Kurucusu: Ebubekir Muhammed.

Özellikleri:
* Mısır’da kurulan ikinci Türk devletidir.
* Suriye’yi aldılar ve ülke topraklarına kattılar.
Yıkılışı:

*Fatimiler tarafından ortadan kaldırıldı.

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040-1157)

Kurulduğu Yer: Horasan.
Kurucusu: Tuğrul Bey.

Özellikleri:
* Selçuklular, Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyundandır.
* Büyük Selçuklu Devleti’ne, bu boydan olan Selçuk Bey adını verdi.
* Selçuk Bey, Oğuzlar Devleti’nde subaşı iken, Oğuz Devleti’nin hükümdarı ile arasında çıkan anlaşmazlık yüzünden kendisine bağlı ordularla güneye inerek Seyhun ırmağı yakınlarındaki Cent şehrine yerleşti (930-935).

Hükümdarları: Selçuk Bey, Arslan Yabgu, Tuğrul ve Çağrı Beyler, Alp Arslan, Melikşah, Sultan Sencer

Selçuk Bey:

* Cent şehrinde İslamiyet’i kabul etti.
* Bir çok Türk boyunu yönetimi altına aldı.
* Samanoğulları ile Karahanlılar arasındaki savaşta, daha güçsüz olan Samanoğullarına yardım etti. Karşılığında toprak aldı.

Arslan Yabgu:

* Selçuk Bey’in ölümünden sonra yerine oğlu Arslan Yabgu geçti.
* Selçukluların güçlenmesini istemeyen Gazneli Mahmut, Arslan Yabgu’yu tutuklattı.
Tuğrul ve Çağrı Beyler:

* Tuğrul ve Çağrı beyler, iki kardeş olarak toprakları parçalamadan aralarında iş bölümü yaparak ülkeyi idare ettiler.
* Gaznelilerle başarılı savaşlar yaptılar.
* Horasan’ın önemli şehirlerinden biri olan Nişabur’u aldılar (1038).

Dandanakan Savaşı (1040):

*Selçuklular ile Gazneliler arasında yapıldı.
Sebepleri:
* Gazneliler’in Selçukluları Horasan’dan çıkarmak istemeleri.
* Selçukluların kendilerine yurt arayışı içinde olmaları.
Sonuçları:

*Gazneliler yenilgiye uğratıldı ve yıkılma sürecine girdi.
*Selçuklular büyük bir zafer kazandı. Horasan ve İran toprakları Selçukluların eline geçti.
*Büyük Selçuklu Devleti kuruldu (1040).
*Tuğrul Bey sultan ilan edildi. Devleti Çağrı Bey ile birlikte yönetti.
*Rey şehri alınarak başkent yapıldı.
*Selçukluların İslam dünyasındaki otoritesi arttı.
* Abbasi halifesinin, Şii Büveyhoğullarının baskılarına karşı Selçuklulardan yardım istemesi üzerine Tuğrul Bey, *Bağdat Seferine çıkarak 1055 Abbasileri Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtardı. Böylece Türk-İslam dünyasının koruyuculuğu Selçukluların eline geçti. Bu olaydan sonra İslam Dünyasının dini lideri Abbasiler, siyasi lideri de Selçuklular oldu.
* Bizans üzerine sefere çıkılarak Doğu Anadolu’da başarılı savaşlar yapıldı. Bir çok şehir alındı (Erzurum, Kemah, Malatya, Sivas).

Subject: Re: İlk Türk-İslam Devletleri Tue Jun 02, 2009 5:05 am

Pasinler Savaşı (1048):

* Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapılı.
* Gürcüler Bizanslılara yardım etti.
Sebepleri:

*Dandanakan Savaşı’ndan sonra Selçuklular’ın batı yönünde ilerlemeleri.
B*izanslıların, Türklerin Anadolu’ya girmelerini engellemek istemeleri.
Not: Pasinler (Hasankale) Savaşı, Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapılan ilk savaştır.

Sonuçları:

*Bizanslılar yenildi ve Selçukluları Resmen tanıdı.
*Doğu Anadolu, Selçukluların denetimine girmeye başladı. Van’dan Trabzon’a kadar olan topraklar Selçuklular’ın eline geçti.
*Gürcü Kralı Liparit, Selçuklulara esir düştü.
Alp Arslan (1063-1072):

* Önce iç işlerini düzeltti. Çıkan ayaklanmaları bastırdı.
* Bizans İmparatorluğuna savaş açıldı. Gürcistan, Ani Kalesi ve Kars alındı.
* Alp Arslan, komutanlarını Anadolu’nun fethi ile görevlendirdi. Türk akıncıları Akdeniz kıyılarına kadar ilerlediler.
Malazgirt Savaşı (26 Ağustos 1071):
*Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapıldı.
Sebebi:
*Bizans’ın, Anadolu’ya yapılan Türk akınlarını önlemek, Doğu Anadolu’da gittikçe güçlenen Selçuklu egemenliğine karşı koymak istemesidir.

Gelişmesi:

*Savaş, Malazgirt ile Ahlat arasındaki Malazgirt ovasında başladı.
*Selçuklu kuvvetleri üçe bölündü.
*Alp Arslan sahte geri çekilme planı uygulayarak Bizans ordusunu merkezden ayırdı.
*Bu sırada Bizans ordusunda bulunan Peçenek ve Uzlar, Selçuklu tarafına geçtiler. Pusuya yatan Türk askerlerinin seri hücumu ile Bizans ordusu büyük bir yenilgiye uğradı.
*Ancak savaşın kazanılmasında ordunun manevi gücünün yüksek olması, iyi teşkilatlanması ve Alp Arslan gibi yetenekli, güçlü bir hükümdar tarafından yönetilmesinin de büyük katkısı vardır.
Sonuçlar:

*Türkler büyük bir zafer kazandı.
*Bizans İmparatoru Romen Diyojen esir düştü.

Yapılan Antlaşma Sonunda;
*Doğu Anadolu’da ki bazı şehirler Türklere bırakıldı.
*Bizanslılar her yıl vergi verecekti.
*Alp Arslan, esir alınan askerleri serbest bıraktı.
Not: Malazgirt zaferi ile Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı. Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başladı.

* Alp Arslan, Batı Karahanlılar üzerine çıkacağı bir sefer sırasında öldürüldü.

Melikşah (1072-1092):

*Ege Denizine ve boğazlara kadar bütün Anadolu alındı.
*Suriye, Filistin ve Arabistan alındı.
*Devletin sınırları; doğuda Tanrı dağları ve Seyhun ırmağından batıda Akdeniz kıyılarına, kuzeyde Kafkas dağlarından güneyde Basra körfezine kadar genişletildi.
*Vezir Nizamülmülk’ün koduğu kanun ve metotlarla devlet işleri çok düzenli olarak yürütüldü.
*Güçlü bir ordu ile, çıkan ayaklanmalar hemen bastırıldı.
*Başkent, Rey’den İsfahan’a taşındı.
*Selçukluların en parlak dönemidir.
*Melikşah’ın ölümünden sonra oğulları arsında taht kavgaları başladı ve ülkede ayaklanmalar çıktı.

Sultan Sencer (1118-1157):
*Merv şehri başkent yapıldı.
*Gaznelilerden Gazne şehri, Karahanlılardan Maveraünnehir alındı.
*Karahitaylılarla yapılan Katvan Savaşı’nda Selçuklular yenilgiye uğradı (1141). Maveraünnehir elden çıktı.
*Bundan sonra ayaklanan Oğuzlar üzerine gidildi. Fakat Sultan Sencer esir düştü. Bir süre sonra 1157’de öldü.
*Sultan Sencer’in ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı (1157).

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılma Sebepleri:
*Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılması ve taht kavgaları,
*Atabeylerin, merkezi otoritenin zayıflamasıyla bağımsızlıklarını ilan etmeleri,
*Haçlı Seferlerinin meydana getirdiği sarsıntılar,
*Türkmenlerin küstürülmesi,
*Abbasilerin, eski güçlerine kovuşmak için Selçuklular aleyhine çalışmalarıdır.
*Katvan Savaşı’nın yıkıcı etkisi,
*Batınilerin çalışmalarıdır.

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılmasından Sonra Kurulan Devletler

1.Suriye Selçukluları
2.Horasan Selçukluları
3.Kirman Selçukluları
4.Irak Selçukluları
5.Anadolu Selçukluları

HARZEMŞAHLAR (1097-1231):

Kurulduğu Yer: Aral gölüne dökülen Ceyhun ırmağı deltasıyla, buranın güneyindeki yerlerde kuruldu (Harezm).
Kurucusu: İl Arslan.

Özellikleri:

*Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah’ın komutanlarından Anuş Tigin, Harzem valiliğine atandı.
*Anuş Tigin’in ölümünden sonra oğlu Kutbeddin Muhammed, harzemşah unvanı ile buraya gönderildi. *Kutbeddin Muhammed otuz yıl başarı ile Harzem’i yönetti.
*Daha sonra Atsız, ardından İl Arslan başa geçti.
*Büyük Selçuklu Devleti’nin parçalanmasıyla İl Arslan zamanında Harzemşahlar bağımsız oldular.
*Alaeddin Tekiş, Horasan ve İsfehan taraflarını aldı. Alaeddin Tekiş, Harzemşahlarının en tanınmış hükümdarıdır.
*Alaeddin Muhammed, İran’ı ve Maveraünnehiri aldı. Böylece Seyhun ırmağından Dicle’ye kadar uzanan bir Türk devleti kurulmuş oldu.
Yıkılışı:

*1220 yılında Moğolların saldırısına uğradılar ve yenildiler.
*Celalettin Harzemşah, Moğollarla yaptığı savaşlarda başarı sağlayamadı. Öldürülmesi üzerine Moğollar tarafından yıkıldı (1231).

MOĞOL DEVLETİ(1196-1227)

Kurulduğu yer:Moğolistan da kuruldu.
Kurucusu: Cengiz Han’dır.
Başkenti: Karakum’dur.

Özellikleri

* Cengiz Han; güçlü ve disiplinli bir ordu kurdu. Çin’i on yıl süren savaşlardan sonra egemenliği altına aldı.
* Karhitaylar ve Harzemşahlar Devleti’ni yıktı. Kıpçak ülkelerini ve İran’ın büyük bir bölümünü aldı.
* Rusya içlerine ilerlediği sırada öldü.

Yıkılışı:

* Cengiz Han’dan sonra başa geçen Moğol hükümdarları, bu çok büyük devletin bütünlüğünü koruyamadılar. İmparatorluk dört ayrı devlete ayrıldı.

Bunlar;

1- Kubilay Hanlığı, (Çin)
2-Altın Orda Devleti, (Karadeniz’in Kuzeyi)
3- Çağatay Devleti, (Türkistan)
4- İlhanlılar Devleti, (İran)dır.

* Bu devletler, XIV. Yüzyılın sonlarına doğru yıkıldılar.
* Kubilay Hanlığı hariç diğerleri XIV.yüzyılın başından itibaren İslamiyet’i kabul edip Türkleştiler.

ALTIN ORDA DEVLETİ(1227-1502)

Kurulduğu yer: Hazar gölü ile Karadeniz’in kuzeyi
Kurucusu: Cengiz Hanın torunu Batu Han’dır.
Başkenti: Saray Şehri’dir.

Özellikleri

* Batu Han, İtil Bulgarlarını ve Kıpçakları yönetimi altına alarak devleti kurdu. Devletin Sınırlarını doğuda Aral gölünde Batı da Macaristan içlerine kadar genişletti.
* 1275’te hükümdar olan Berke Han, İslam dinini kabul etti.
* İlhanlı Devleti ile savaştılar.
* Rusları vergiye bağladılar.
Yıkılışı:
* XIV. Yüzyılın ikinci yarısında iç karışıklıklar çıktı. Devlet zayıf düştü ve parçalandı. Timur’un yaptığı seferler sonucunda dörde ayrıldı.
Bunlar:
1.Sibirya Hanlığı,
2.Hacı Tahran Hanlığı,
3.Kazan Hanlığı,
4.Kırım Hanlığı.
* Kırım Hanı Mengli Giray 1502’de Altın Orda Devleti’ne son verdi.

» İslam Tarihi
» Türk Tarihi
» Türk Boyları.....
» Türk Boyları
» Türkler'in İslam'a Hizmetleri