Birinci TBMM'nin Açılışı

TBMM Tekbir ve kurbanlar kesilerek açılmıştı!
“Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir” ilkesiyle yola çıkan TBMM'nin açılışının üzerinden 87 yıl geçti. 87 yıl önce dualarla, kurbanlar kesilerek ve sarıklı cüppeli mebuslarla Cuma günü açılan Meclis, 87 yıl sonra bugün, millet iradesine ipotek koymaya kalkan çevrelerin hedefinde.. Dualarla açılan meclisimizde yıllardan beri dua yasak. Cumhurbaşkanlığı seçiminin yaklaştığı bir dönemde, yapılan demokrasi dışı söylemler, aradan geçen uzun yıllara rağmen millet iradesine saygının ne kadar gerçekçi olduğu yönündeki kuşkuları da artırıyor.
Özellikle 28 Şubat süreciyle başlayan ve Cumhurbaşkanı A.N.Sezer'in Köşk'e çıkmasıyla devam eden süreçte, "İlk Meclis ruhu" ndan tamamen uzaklaşıldı. Kendilerince "kamusal alan" dedikleri yerlerde başörtüsünü görmek istemeyen kesimler, Meclis ve Cumhuriyet resepsiyonlarında dahi kriz çıkardılar. Oysa Türkiye'nin ilk Meclisi'nde bu tür tartışmaların değil yaşanması, hayal edilmesi bile imkânsızdı.
Geçmişe dönüp baktığımızda, Türkiye Cumhuriyeti'ni kuranların sarıklı, cübbeli, çarşaflı, başörlülü, köylüsüyle şehirlisiyle bir bütünlük içinde millet tarafından oluşturulduğunu görebiliyoruz. Dindar insanlara baskı ve zülüm yapanların referans olarak gösterdiği Mustafa Kemal'in dahi dualara iştirak eden ve dini savunan kimliğinin yanısıra hanımınında çarşaflı olduğu görülmektedir. Açılışı, önce 22 Nisan 1920 olarak belirlenen ilk Meclis'in son anda 23 Nisan yapılmasında Cuma günü faktörünün etkili olduğu bizzat Mustafa Kemal'in genelgesinden anlaşılıyor. "Feyzinden faydalanmak için" Cuma'yı seçtiğini belirtiyor ve ekliyor: "Cuma günü Hacı Bayram Camii'nde Cuma namazı kılınacak, tekbirler ve dualarla Meclis önüne gelinecek, burada da hatimler yapıldıktan sonra kurbanlar kesilecek ve Meclis açılacaktır." Öyle de olur.
Osmanlı tarihinde ilk kez padişah olmaksızın, 23 Nisan 1920, cuma günü saat 14.00'de merasimle ve dualarla Meclis açıldı. Başkanlığa ilk olarak en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey getirildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş temelleri Ankara'daki bu ilk Meclis'te atıldı. Meclis açılmadan önce bir dizi hazırlık yapıldı. Ankara'nın o günkü şartları içinde Meclis'in toplanabileceği elverişli bir bina yok gibiydi. Sonunda, İkinci Meşrutiyet döneminde, İttihat ve Terakki Cemiyeti kulübü olarak yapılmış tek katlı bir bina uygun görüldü. Hacı Bayram Camii'nde kılınan Cuma namazından sonra, Meclis binası girişinde gözleri yaşartan muhteşem bir tören yapıldı. Saat 13.45'de, Ankara'ya gelebilen 115 milletvekili Meclis salonunda toplandı. (Bunlar Osmanlı Meclisinin vekilleriydi.) Dualarla açılan Meclis'te Başkanlığa ilk olarak en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey getirildi. Meclis'in açılışında Başkan Sinop Milletvekili Şerif Bey (1845), Başkanlık kürsüsüne çıktı ve şu konuşmayı yaptı:
"Burada bulunan saygıdeğer insanlar,
İstanbul'un geçici kaydıyla yabancı kuvvetler tarafından işgal olunduğu ve bütün temelleri ile halifelik makamının ve hükümet merkezinin bağımsızlığının yok edildiği hepimizce bilinmektedir. Bu duruma baş eğmek, milletimizin, teklif olunan yabancı köleliğini kabul etmesi demektir. Ancak tam bağımsızlık ile yaşamak için kesin olarak kararlı bulunan ve ezelden beri hür ve başına buyruk yaşamış olan milletimiz, kölelik durumunu son derece ve kesinlikle reddetmiş ve hemen vekillerini toplamaya başlayarak Yüksek Meclisimizi meydana getirmiştir.
Bu Yüksek Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla ve Allah'ın yardımıyla milletimizin iç ve dış tam bağımsızlık içinde alın yazısının sorumluluğunu doğrudan doğruya yüklenip, kendi kendisini yönetmeye başladığını bütün dünyaya ilan ederek, Büyük Millet Meclisi'ni açıyorum."
Bu açış konuşmasında, millî egemenliğe dayalı yeni Türk parlamentosunun adı da "Büyük Millet Meclisi" olarak konulmuştu. 8 Şubat 1921 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesinde de yazılı olarak, "Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)” adı kalıcılık kazandı. TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Paşa'yı, başkanlığa seçti.
TBMM, açılışından iki gün sonra, sadece yasama değil, yürütme gücüne de sahip olacak hukukî ve siyasî yapısını düzenleme çalışmalarına başladı. Bu düzenlemeler, TBMM'nin tam bir güçler birliği ilkesini benimsediğini göstermişti. 2 Mayıs 1920'de Bakanlar Kurulunun seçilmesi hakkındaki kanun çıkarıldı. 11 Bakandan oluşan "Meclis Hükümeti", 5 Mayıs'ta TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa'nın başkanlığında ilk toplantısını yaptı. TBMM'nin açılışı ile birlikte, millî egemenliğe dayalı yeni devlet doğmuş oldu. Birinci TBMM'nin iki temel hedefi, kesin zaferi kazanmak ve yeni devletin otoritesini güçlendirmek, kalıcılığını gerçekleştirmekti. Öncelikle, ülke topraklarının yabancı işgalinden kurtarılması en büyük hedefti.
İlk TBMM tam bir millet meclisiydi. Büyük Millet Meclisinin kendine özgü bir havası vardı. Ortak bir amaç, ortak bir düşmana karşı birleşen bir milletin temsilcilerinden oluşuyordu. Milletvekilleri Ankara öğretmen okulu yatakhanesinde kalıyordu. Milletvekillerinden Cevdet Izrap Bey’in öncülüğünde bir tabldot oluşturulmuş ve yetmiş kuruş karşılığında üç kap yemek verilmeye başlanmıştı. Milletvekillerinin aylığı ise; önceleri seksen lira iken, sonraları yüz lira olmuştur. Birinci Dönem Büyük Millet Meclisi'nde mebus adedi, TBMM kitaplığındaki albümde, seçilip meclise iştirak etmeyen veya iştirak için gelirken yolda kazaya kurban olanların çıkarılması halinde 390 olarak ortaya çıkmaktadır. 390 mebusun (milletvekilinin) 312'si yeni seçilmiş olanlar, 78'i de İstanbul Meclis-i Mebusan'ından kaçıp Ankara'ya gelebilenlerden oluşmaktadır. Ölen veya istifa edenleri hariç sayarsak, Ankara'da toplanan mebus adedi 381'i buluyordu. Bu Milletvekillerinden 115 tanesi değişik memuriyetten, 61 tanesi sarıklı Hoca, 51 tanesi zabit, 46 tanesi çiftçi, 37 tanesi tüccar, 29 tanesi avukat, 15 tanesi şeyh, 6 tanesi gazeteci, 5 tanesi ağa, 5 tanesi aşiret reisi, 2 tanesi mühendis idi. Buradaki tasniften de anlaşılacağını gibi Birinci TBMM tam bir millet meclisi hüviyetindeydi.
Milletin temsilcilerinin yer aldığı Meclis, dört defa darbeye maruz kaldı. Darbelerle başbakanlar asıldı, siyasiler yasaklandı, sürüldü, başörtülü temsilcinin yemin ettirilmesine dahi izin verilmedi, halkın Meclis'e gönderdiği pek çok vekilin mazbatası alındı, bileklerine kelepçe vurulup hapislere gönderildi. Cuma günü kurbanlar kesilerek, dualarla açılan Meclis, bugün dualara yabancı ve bambaşka tartışmalara kaynaklık ediyor. Sanki, ilk Meclisin kurtuluş savaşı vererek yurdumuzdan attığı, İngiliz, Fransız, Yunan ve Ermeniler bir başka kılıkla Meclisimize girmiş ve Devletimizin önemli yerlerini gizli bir işgal altında tutuyormuş
gibi !..